SOORTEN BRONNEN -- Achtergrondinfo-bronnen
Voor de genealoog zijn meer archiefbestanden interessant, dan alleen de burgerlijke stand en de kerkelijke (doop, trouw en begraaf)registers. Wie de weg weet te vinden in oud-rechterlijke, administratieve, notariële en andere archieven, kan zijn stamboom tot leven wekken. In plaats van namen en dorre data, verschijnen er 'levende' personen met hun goede en kwade eigenschappen, blijdschap en verdriet, geluk en tegenspoed, winst en verlies. Hieronder volgt een korte opsomming van voor de genealoog interessante archieven met vermelding van de informatie die hij daar kan vinden. De opsomming is indicatief en pretendeert geen volledigheid.
Abdijarchieven: zie kloosterarchieven
Administratief archief voor 1811* (archieven van de gemeenten, streekarchieven)**
- belastinglijsten: lijsten en registers van belastingplichtigen met bijvoorbeeld gezinssamenstelling, bezit, gegoedheid: met namen als verponding, hoofdgeld, 100e penning, liberale gifte, e.d.
- huizenlijsten: adressen van de inwoners
- registers van tappers, brouwers, stokers
- volkstellingen
- lijsten van stemgerechtigden
- lijsten van weerbare mannen in tijden van nood: al dan niet met hun wapen
- opgaven van door personen geleden oorlogschade
- burgerboeken: inschrijvingen nieuwe burgers
- schutterijen: burgerwacht
- armenzorg: borg-, ontlastbrieven of brieven van indemniteit met de plaats van herkomst van vreemden, bedelingslijsten
Administratief archief na 1811* (archieven van de gemeenten. streekarchieven)**
- volkstellingen: samenstelling van het gezin, leeftijd gezinsleden, adres, beroepen op een zeker moment
- bevolkingsregister: samenstelling van het gezin, geboortedata, adres, beroep gedurende een zekere periode
- militieregisters: dienstplicht, jonge mannen, redenen van afkeuring
- schutterijregisters: burgerwacht
- registers van vestiging en vertrek
- verhuur van gemeente-eigendommen
- belastingregisters
- kadastrale registers
- armenzorg: domicilie van onderstand, correspondentie inzake de bedeling van vreemden
Arrondissementsrechtbank: zie rechterlijk archief na 1811
Broederschapsarchieven
- lijsten van leden van geestelijke genootschappen
Dorpsarchief: zie administratief archief
Geestelijke instellingen: zie kloosterarchieven
Gemeentelijk archief: zie administratief archief
Gildearchieven (archieven van de gemeenten, streekarchieven)**
- lijsten van nieuwe meesters
- lijsten van meesters en leerlingen
Heerlijkheidsarchieven, huisarchieven (ter plaatse, gemeente- en streekarchieven, rijksarchieven)
- cijnsboeken: registers van onroerend goed belast met cijns of tijns, met opeenvolgende eigenaren
- pachtcontracten
- rekeningen van diverse functionarissen: zie rekenkamerarchieven
Hof van assisen: zie rechterlijk archief na 1811
Hooggerechtshof: zie rechterlijk archief na 1811
Hoge raad: zie rechterlijk archief na 1811
Huisarchieven: zie heerlijkheidsarchieven
Hypotheek bewaarder (rijksarchieven in de provincie)
- memories van successie: lijsten van bezittingen van overledenen
Kadastraal archief (rijksarchieven in de provincie, deels archieven van de gemeenten)
- registratie van onroerende eigendommen, de overdracht daarvan, het bezwaren daarvan (hypotheken) vanaf circa 1830
Keizerlijk gerechtshof: zie rechterlijk archief na 1811
Kantongerecht: zie rechterlijk archief na 1811
Kapittels: zie kloosterarchieven
Kloosterarchieven, kapittels, andere geestelijke instellingen (ter plaatse, gemeentelijke archieven, rijksarchieven)
- pachtcontracaten
Leenhofarchieven (rijksarchieven)
- overgangen van leengoed
Markearchieven (archieven grotere gemeenten, streekarchieven, rijksarchieven in de provincie)**
- lijsten van gerechtigden in de marke (onverdeelde woeste grond of bos)
Notarieel archief voor 1811 (archieven grotere gemeenten, streekarchieven, rijksarchieven in de provincie)**
- testamenten, huurcontracten, publieke verkopingen, koopcontracten, borgstellingen, obligaties, wisselprotesten, verklaringen, e.d.
Notarieel archief na 1811 (archieven grotere gemeenten, streekarchieven, rijksarchieven in de provincie)**
- overdracht en bezwaar (hypotheek) van onroerend goed, huurcontracten, borgstellingen, koopcontracten, testamenten, e.d.
Oud administratief archief: zie administratief archief
Oud rechterlijk archief: zie rechterlijk archief voor 1811
Rechterlijk archief voor 1811 (archieven grote gemeenten, streekarchieven, rijksarchieven in de provincie)**
- vrijwillige rechtspraak: overdracht en bezwaring van onroerend goed, testamenten, voogdij, publieke verkopingen, pachtcontracten, verklaringen, e.d.
- civiele rechtspraak: rechtspraak in geschillen tussen burgers of instellingen onderling, bestraffing van geringe delicten
- criminele rechtspraak: berechting van zware vergrijpen, verhoren
- weeskamerarchieven, voogdijrekeningen
- huwelijken voor schepenen of schepencommissarissen
N.B.: zie ook hoven en raden
Rechterlijk archief na 1811
- keizerlijk gerechtshof te Brussel 1811-1813: hoogste gerechtshof, appèl en cassatiezaken (Algemeen rijksarchief Brussel)
- keizerlijk gerechtshof Den Haag 1813-1838: hoogste gerechtshof, appèl en cassatiezaken (Algemeen rijksarchief Den Haag)
- hoge raad Den Haag 1838 e.v.: hoogste gerechtshof, appèl en cassatiezaken (Algemeen rijksarchief Den Haag
- hof van assisen 1811-1838: rechtspraak in ernstige strafrechtelijke zaken (rijksarchieven in de provincie)
- rechtbank van eerste aanleg 1811-1838 zaken niet voorbehouden aan andere rechtbanken, beroep (rijksarchieven in de provincie)
- rechtbank van koophandel 1811-1838 zaken van koophandel (rijksarchieven in de provincie)
- provinciaal gerechtshof 1838-1878 misdaden en civiele zaken in beroep (rijksarchieven in de provincie)
- gerechtshof 1878 e.v.: vanaf 1886 misdaden en civiele zaken in beroep, enkele bijzondere zaken (rijksarchieven in de provincie)
- arrondissementsrechtbank 1838 e.v.: civiele zaken niet voorbehouden aan andere rechtbanken, tot 1886 vergrijpen, na 1886 alle strafrechtelijke zaken (rijksarchieven in de provincie)
- vredegerecht 1811-1838: kleine zaken, zaken op het gebied van arbeidsrecht, huur en achadevergoedingen, familieraad (voogdij, beheer goederen minderjarigen) (rijksarchieven inde provincie)
- kantongercht 1838: kleine zaken, zaken op het gebied van arbeidsrecht, huur, schadervergoedingen, toezicht op voogden en curatoren, e.d. (rijksarchieven in de provincie)
Rekenkamerarchieven (gemeente- en streekarchieven, rijksarchieven)
- cijnsboeken: registers van onroerend goed belast met cijns of thijns met eigenaren
- rekeningen van schouten, drosaards, voogden e.d. (boeten op overtredingen, kosten van executies)
- verpachtingen van ambten
- rekeningen van rentmeesters (verpachtingen van molens, boederijen, viswater, e.d.)
Schepenbankarchief: zie rechterlijk archief voor 1811
Waterschapsarchieven (archieven grotere gemeente, streekarchieven en rijksarchieven in de provincie)**
- lijsten van onderhoudsplichten
* = Deze datum kan verschillen
** = Als een (grotere) gemeente een eigen archiefbewaarplaats met gekwalificeerd personeel heeft, worden door het rijksarchief de rechterlijke en notariële archieven aan de gemeente overgedragen. Veel gemeenten werken samen in de vorm van een streek- of regionaalarchief. Ook dan worden de rechterlijke en notariële archieven vaak aan deze instellingen overgedragen. Indien gemeenten niet over geschikte ruimte beschikken of geen gekwalificeerd personeel hebben, dan beheert het rijksarchief in de provincie het rechterlijk en notarieel archief. In het verledem zijn in extreme gevallen ook wel administratrie archieven door het rijksarchief in bewaring genomen.