Nederlanders in Brazilië 1624-1654

Genealogisch domein

menu.gif (929 bytes)

E-mail

text.gif (926 bytes)


inleiding | literatuur | in Nederland aanwezige bronnen | nationaal archief Brazilië | dopen Recife 1633-1654 | Braziliaanse pretensiën 1663

laatste update: mei 2007


Inleiding:

In 1623 woonden naar schatting ongeveer zestig- tot zeventigduizend kolonisten van Europese oorsprong (incl. die van gemengd bloed) in Brazilië, voornamelijk in Pernambuco, een welvarend suikerproducerend gebied. Op dat moment was Brazilië een Portugese kolonie. De Westindische Compagnie (WIC), opgericht in 1621 ging als tegenhanger van de VOC handel drijven in de West. Het waren de schepen van deze compagnie die in Brazilië arriveerden. In mei 1624 vielen de eerste Nederlandse troepen binnen, die zonder enig verzet bij Bahia aan wal gingen. Enige tijd wist men de stad in bezit houden, daarna werden ze verdreven door de Portugezen. In 1630 probeerden de Nederlanders het opnieuw, nu bij Pernambuco. Na een verbeten strijd van enkele jaren kreeg men pas in 1632 meer voet aan de grond en werden omliggende gebieden veroverd. Tot aan het einde van de Nederlandse heerschappij is er echter -op drie jaren na- een constante strijd geweest. In januari 1654 werd Brazilië weer Portugees, door de Capitulatie van Taborda. Nederlanders mochten in Brazilië blijven of hadden drie maanden de tijd om bezittingen te verkopen en dan terug te keren naar Nederland. 

Om een idee te hebben in welke mate Brazilië van belang was bij de WIC volgt hier een overzicht van de schepen die uitgevaren zijn voor deze compagnie in de periode juni 1639 tot en met april 1640 [bron: Het Utrechts Archief, Archief Staten van Utrecht (toegang 233), inv.nr. 231-24, fol. 190v-193]. De som van de getallen is niet overal correct, maar hier is het weergegeven zoals de totalen in dit archiefstuk zijn aangetroffen; overigens worden alle schepen afzonderlijk bij naam genoemd, inclusief vertrekdatum, bestemming en aantallen soldaten en matrozen:

kamer aantal schepen aantal soldaten aantal matrozen
       
Amsterdam 41 1414 1347
Zeeland 21 858 738
Maze 13 447 526
Noorderkwartier 7 281 281
Groningen 6 276 207

totaal

88 3278 3689

 

bestemming aantal schepen aantal soldaten aantal matrozen
       
Brazilië 78 3177 2790
Guinea en Afrika 6 59 221
Curacao 3 24 62
Nieuw-Nederland 1 16 16

totaal

88 3276 3089

Literatuur (selectie):

Enkele in Nederland aanwezige bronnen/bronbewerkingen van deze periode:

Nationaal Archief Brazilië:


Dopen Recife 1633-1654:

U kunt een database downloaden -als zipfile- waarin echter alleen de dopen tot en met 1644 zijn opgenomen uit deze periode. Voor het gebruik van deze database is het programma Oedipus II (Windows) nodig, dat is ontwikkeld door Leen Lamain en gratis is te downloaden vanaf zijn pagina.

De doopinschrijvingen zijn allen opgenomen op voornaam van de vader. Ik heb gekozen voor de voornaam omdat er nogal wat achternamen ontbreken en er bovendien meer variantie aanwezig is bij de achternamen dan bij de voornamen; een enkele voornaam van de vader was onleesbaar, zodat deze inschrijving niet is geïndexeerd (dit is van belang bij zoekopdrachten). Naast de namen van de moeder en het kind treft u natuurlijk de doopdatum aan en de namen van de getuigen. Als de naam van moeder en/of kind ontbreken is dat aangegeven als '[N.N.]'. Het lijkt alsof er gedurende de eerste jaren vrij onregelmatig werd gedoopt; er waren in de begintijd natuurlijk ook minder Nederlanders. Op een doopdatum treffen we soms een fors aantal dopen aan. Dat zou kunnen inhouden dat een doopdatum relatief ver na de geboortedatum kan liggen.

Download de dopen Recife 1633-1644 (zipfile - 43 Kb) --- Naar de pagina van Oedipus II


Braziliaanse pretensiën 1663

U kunt eveneens een bestand downloaden -een zipfile- met daarin de gegevens van de personen die, op basis van de ratificatie van het tractaat van vrede tussen Portugal en de Nederlanden door de Staten-Generaal, hun pretensie (vordering, eis) op Brazilië hebben ingediend. Voor het gebruik van dit bestand is het programma Oedipus II voor Windows nodig, dat hier boven al is genoemd.

Op 10 januari 1663 werden de provincien aangeschreven dat hun ingezetenen op basis van dit tractaat hun pretensiën konden indienen. Vanaf 30 januari tot en met 23 oktober 1663 kwamen deze pretensiën binnen. In het bestand worden soms alleen namen genoemd, maar vaak is meer informatie weergegeven. Van alle genoemde namen is een record aangemaakt. Het betreft enerzijds de namen van de indieners en anderzijds de namen van de overige genoemde personen, die d.m.v. een verwijskaart in het bestand zijn opgenomen (aanklikbaar).

Download de Braziliaanse pretensiën (zipfile - 9,5 Kb)


Deze pagina is een onderdeel van Geneaknowhow.net t.b.v. Digitale Bronbewerkingen Nederland en België