Bron: Brabants Historisch Informatie Centrum, Archief van de Raad en Rentmeester Generaal der Domeinen, inv.nr 125.
Links zijn in blauw weergegeven.
Bestandstypen: XLS = Excel; DOC = Word; ZIP = gezipt bestand.
Terug naar de pagina Regesten vrijwillige rechtspraak Oirschot 1463-1640 (e.a.)
Algemene toelichting
De uitwerkingen heb ik gemaakt aan de hand van digitale filmopnames vervaardigd door dhr. Hein Vera. De uitwerkingen zijn in een 11-tal bestanden weergegeven:
Een index op familienamen, ongesorteerd volgens de volgorde van de cijnsteksten. De verlatijnste namen zijn ook in de Dietse versie weergegeven. De diverse spellingsvarianten zijn zoveel mogelijk buiten schot gelaten, omdat anders de sortering van het bestand op familienamen bijna onmogelijk zou worden. Let vooral op de mogelijkheid van ´dubbele´ namen, aliasnamen en diverse verwijzingen naar woonplaatsen. De onderlinge familiale relaties in de cijnsteksten werden door mij hierbij in dit bestand niet vermeld en ook niet altijd het aantal kinderen in een gezin. Er blijven nogal wat vraagtekens over, vooral in de opvolging van de cijnsbetalers, waar vaak alleen de voornamen worden vermeld, zonder familienaam. De tussen haakjes geplaatste namen zijn interpretaties mijnerzijds als opvolgende cijnsbetalers, maar voorzichtigheid blijft geboden.
Familienamen, volgorde cijnsboek [ZIP, XLS]
Een index op familienamen, als onder 1 maar alfabetisch gesorteerd. Ook hierbij geldt de zelfde opmerking qua naamsvarianten. Men gelieve attent te zijn op de aliasvermeldingen.
Familienamen, alfabetisch [ZIP, XLS]
Ik heb een afzonderlijke lijst gemaakt van de in dit cijnsboek veelvuldig ´verlatijnste´ familienamen.
Familienamen, verlatijnst [DOC]
Ik heb een afzonderlijke totaallijst gemaakt van de in dit chijnsboek voorkomende familienamen.
Familienamen, totaallijst [XLS]
Toponiemen en plaatselijke aanduidingen, ongesorteerd, op volgorde van de chijnsteksten
Toponiemen, volgorde cijnsboek [XLS]
Toponiemen en plaatselijke aanduidingen, alfabetisch gesorteerd op toponiemnaam.
Toponiemen, alfabetisch [XLS]
Nieuw uitgegeven gemeijntegronden, globaal tussen 1448 en 1539. Ongesorteerde uitgiftes op volgorde van het cijnsboek.
Nieuwe erven, volgorde cijnsboek [XLS]
Nieuw uitgegeven gemeijntegronden, globaal tussen 1448 en 1539, volgens jaar van uitgifte gesorteerd, met samenvatting.
Nieuwe erven, chronologisch [XLS]
Aliasvermeldingen, ongeorteerd, sequentiele volgorde cijnsboek.
Aliassen, volgorde cijnsboek [XLS]
Aliasvermeldingen, alfabetisch gesorteerd op aliasnaam.
Aliassen, alfabetisch op aliasnaam [XLS]
Aliasvermeldingen, alfabetisch gesorteerd op familienaam.
Aliassen, aflabetisch op familienaam [XLS]Dit cijnsboek voor de hertog werd in 1520 vernieuwd en de periode loopt dus van 1520 - ca. 1562, mogelijk zelfs tot en met 1563. Voor de meeste cijnsteksten wordt er voor ca. 40 of meer jaren apart gemerkt met de letters van het alfabet. Het voert te ver om dat ook in de bestanden te verwerken, daarvoor dient de lezer zelf verder onderzoek te doen.
Indeling van het cijnsboek
De indeling van het cijnsregister is als volgt (omvat totaal 293 foliobladen plus 6 dubbel genummerde bladen, maakt 299 foliobladen, totaal 2289 cijnsteksten):
Census Beate Maria voor Oirschot (=Oirschot en Best) pagina 1 recto t-m 12 recto. Totaal 76 cijnsteksten. Vergelijk cijnsboek anno 1340 (55 teksten). Cijnsinning op Maria Geboortedag 8 sept.
De letterlijke tekst :
Census domini ducis Brabancie in Oirschot in vigilia nativita[tis]
beate Marie virginis renovatus est presens liber an[no]incarnationis dominice XVc vicesimo
Tussenblad, een aanvulling of wijziging op Census Beate Maria folio 11 verso, ongenummerde pagina, totaal 7 cijnsteksten.
De letterlijke tekst :
Textus sequens comprehensus in antiquo libro fol XI-o nusquam reperatur in novo libro qui sub hac verborum forma ibidem continetur. (Vertaald): De navolgende tekst, opgenomen in het oude boek folium 11, met de navolgende formulering, wordt nergens in het nieuwe boek hersteld.
Census Beate Maria voor Gunterslaer, pagina 13 recto t-m pagina 41-verso. Totaal 247 cijnsteksten. Vergelijk cijnsboek anno 1340 totaal 39 teksten. Cijnsinning op Maria geboortedag 8 september.
De letterlijke tekst :
Census domini nostri domini ducis Brabancie in Oirscot de bonariis in Gunterslair.
Census St. Hubertusdag voor Oirschot (=Oirschot en Best), pagina 42 recto t-m pagina 216 recto. Totaal 1402 cijnsteksten. Vergelijk cijnsboek anno 1340 totaal 348 cijnsteksten. Cijnsinning op St. Hubertusdag 3 november.
Census Vicini de Oirschot de eorum communitate mericali, pagina 218 recto
t-m pagina 227 verso. Totaal 67 cijnsteksten. Cijnsinning op St. Hubertusdag, 3 november.
Census pro parte communitatis de Oirschot, St. Hubertus, pagina 228-r
t-m 293-recto. Totaal 485 cijnsteksten. Cijnsinning op St. Hubertusdag, 3 november.
Afzonderlijk achterin : lijst met aantekeningen, zeer slecht leesbaar, deels beschadigd, 3 paginas.
Gebruikte cijnsbedragen
De volgende rekeneenheden c.q. opgelegde cijnsen werden gevonden :
Schilling (afgekort S ofwel solidum). De schilling fungeert als rekeneenheid. Komt voor als oude schilling (*), nieuwe schilling en op blz. 134 v als schillingen pagement de vlaams van 16 penningen. Op blz. 218-r wordt de schilling Turonenses (=Tours, Frankrijk) vermeld, waaarbij deze schilling of oude grote voor 16 penningen wordt gerekend.Grote. De oude grote (*) is gelijk aan de nieuwe schilling. Komt voor als grote turonenses (blz. 75-v) elk van 16 penningen. Op blz. 218-r is de oude grote gelijk aan 2 stuivers. Op blz. 76-v vermeldt men dat 3 oude groten gelijk is aan 27 oude denarios veteris, dus daar is 1 oude grote = 9 oude penningen.
Alhoewel de schilling en de oude grote oorspronkelijk qua geldswaarde gelijk waren, worden de beide eenheden verneld, zowel de schilling als de grote, wat mogelijk te maken had met de resp. waarde van 9 penningen voor de oude grote (of ook oude schilling?)naar 12 penningen voor de nieuwe schilling.
Penning (afgekort D ofwel denarium). Komt voor als oude penning (*), nieuwe penning, als denarium pagement of dinarium lovensis. Een penning is 2 obool of 2 mijt..
Nogal eens wordt direkt achter een bedrag in penningen het woord obol of oort vermeld, zonder dat er voor de obol of oord een bedrag staat. Mogelijk dat dan wordt bedoeld 1 obol of 1 oord. De penning = 2 obol of 2 mijt. Er gingen 12 penningen in een schilling, mogelijk de ´oude´ koers. Later werden het 16 penningen in een schilling.
Obol (obulum). Komt voor als oude (*) en als nieuwe obol, soms als obol pagement (blz. 272-v). De obool of ook mijt = 2 oort
Oort (Orthinum). Komt voor als oude (*) en als nieuwe oort.
Port… (?) deze muntsoort komt me onbekend voor, mogelijk is het de samentrekking van ´pro of per ort´. Komt o.a. voor op blz. 120-v, 133-r, 145-v. Uitsluitend vermeld als port (?) novo.
Niger (zwarte), blz. 229-v, staat gelijk met penning.
pullum (jonge kip), niet veelvuldig vermeld.
kapoen (gecastreerde haan), uiterst zelden vermeld.
stuiver, uiterst zelden vermeld.( *) Komen zowel voor in ´oude´als ´nieuwe´ eenheden , waarbij de ´oude´ tot ca. 1250 werden gehanteerd en de ´nieuwe´ daarna.
Enkele voorbeelden van cijnsteksten (mede uitgewerkt door Dhr. Stan Ketelaars)
Folio 1 recto:
Census domini ducis Brabancie in Oirschot in vigilia nativita[tis] beate Marie virginis renovatus est presens liber an[no]incarnationis dominice XVc vicesimo.
Franciscus et Aleijdis liberi et/ Johannes filius Jasparis de Essche unius 4-or liber[orum]
Dominus Henricus de Essch presbiter / liberi IIII naturales /
Heredes Nicolai.
Aleijdis relicta Nicholai filii Ghisberti Mesmeker pro Nicolao predicto ex parte Ghisberti filii Gisberti Mesmeker de hereditate Willelmi filii Henrici Vos pridem Goswini van der Meer X den vet
Gerardus filius Daniel filii Theoderici Hoppenbrouwer
Arnoldus filius Leonardi Rombouts pro Godefrido filio Johannis Pistoris ex parte eiusdem Johannis pro Petro filio Wilhelmi de Dormaelen ex parte Johannis Baten de Best de hereditate quondam liberorum Johannis de Helmont II½ den vet
Vertaling folio 1 recto:
{Letterlijk:} Van de cijns van de heer hertog van Brabant in het vigilie van de H.Maria maagd is vernieuwd dit huidig boek in het jaar van 'sHeren menswording 1520.
{Vertaald:} Dit cijnsboek van de heer hertog van Brabant is vernieuwd in het vigilie van de H.Maagd Maria 1520 (7 september 1520).
Franciscus et Aleijdis kinderen, en Johannes zv Jaspar de Essche, een van de vier kinderen.
Hr Henricus de Essch priester / 4 natuurlijke kinderen /.
Erfgenamen van Nicolaus.
Aleijdis wv Nicholaus zv Ghisbertus Mesmeker voor Nicolaus voornoemd, namens Ghisbertus zv Gisbertus Mesmeker van een erfgoed van Willelmus zv Henricus Vos eertijds van Goswinus van der Meer 10 oude penningen.
Gerardus zv Daniel zv Theodericus Hoppenbrouwer.
Arnoldus zv Leonardus Rombouts voor Godefridus zv Johannes Becker namens dezelfde Johannes, voor Petrus zv Wilhelmus de Dormaelen namens Johannes Baten de Best van een erfgoed van eertijds kinderen van Johannes de Helmont 2½ oude penning
Folio 13 recto:
Census domini nostri domini ducis Brabancie in Oirscot de bonariis in Gunterslair.
Katherina filia, Petrus filius Wolteri Desschels
Aleijdis filia Godefridi filii Jacobi Keijmps pro Godefrido patre suo ex parte quondam Geerlaci filii Gerardi de Melcrode I gr vet XII d
Jacobus filius Philippi van den Schoot
Maria relicta Wilhelmus filius Henrici Brants, liberi IIII
Arnoldus Marttens Tripmaicker pro Margareta sua uxore filia Petri filii Ghijsberti de Hetsrode ex parte Petri predicti de ½ bonario quondam
Ghijsberti de Roij III gr vet
Idem pro eadem ex parte Petri filii Ghijsberti de Hetsrode generi Arnoldi Cuijpers 1½ gr vet 1½ d
Katherina filia, Anna filia Katherine et liberi VI Heijlwigis sue sororis
Andreas filius Bartholomei Maircolff et liberi II pro Henrico filio Johannis de Capella pro Henrico de Capella de hereditate Elisabeth relicte Wilhelmi de Capella dicta Cuijck XXI d III ort et XXI d III ort
Vertaling folio 13 recto:
Cijns van onze heer, heer hertog van Brabant in Oirschot van de bunders in Gunterslaar.
Katherina dochter, Petrus zoon van Wolterus Desschels
Aleijdis dv Godefridus zv Jacobus Keijmps voor Godefridus haar vader namens wijlen Geerlacus zv Gerardus de Melcrode 1 oude groot 1½ penning
Jacobus zv Philippus van den Schoot.
Maria weduwe, Wilhelmus zv Henricus Brants, 4 kinderen.
Arnoldus Marttens Tripmaicker voor Margareta zijn vrouw, dv Petrus zv Ghijsbertus de Hetsrode, namens Petrus voornoemd van ½ bunder van wijlen Ghijsbertus de Roij 3 oude groot
Dezelfde voor dezelfde namens Petrus zv Ghijsbertus de Hetsrode schoonzoon van Arnoldus Cuijpers 1 oude groot 1 penning.
Katherina dochter, Anna dv Katherina en 6 kinderen van Heijlwigis haar zuster.
Andreas zv Bartholomeus Maircolff en 2 kinderen voor Henricus zv Johannes de Capella voor Henricus de Capella van een erfgoed van Elisabeth wv Wilhelmus de Capella, genaamd Cuijck 21 penning 3 ort en 21 penning 3 ort
Folio 218 recto:
Vicini de Oirschot de eorum communitate mericali.
XL S (schilling )Turon (=Tours, Frankrijk)gro antiquo pro XVI d computato.
Iidem vicini de merica prope Eckensrijt et reformatione eorum charte mericalis per litteras domini ducis XXX oude gro
Iidem vicini de LXIIII bonariis merice iacentibus infra chartas de Oerle et Oirscot per litteras domini ducis XII oude gro
Iidem vicini de eorum communitate paludialis et pro reformatione palorum dicte communitatis inter ipsos de Oirscot Rode et Liemde per litteras domini ducis XX oude gro
Sequentes solvent et dabunt pro quolibet grosso antiquo duos stuferos vel VI denarios grosso Brabancie pro eo quod non tenebuntur solvere jus relevii et scripture.
Aleidis filia Nicolai Scepens
Arnoldus Scepens pro Maria filia Johannis Vos III S (=schilling) IX d nov
Vertaling folio 218 recto:
De naburen van Oirschot, van hun "heide-gemeint"
40 S (s=schillingen), oude Tournooise grote voor 16 penning gerekend.
Dezelfde naburen van de heide nabij Eckensrijt en de "hervorming van hun heidekaart" door brieven van de heer hertog 30 oude groot.
Dezelfde naburen van 64 bunder heide liggend onder de kaart van Oerle en Oirschot door brieven van de heer hertog 12 oude groot.
Dezelfde naburen van hun "broek-gemeint" en voor de hervorming van de palen van genoemde gemeint tussen "die" van Oirschot, Rode en Liemde door brieven van de heer hertog 20 oude groot.
De navolgenden voldoen en geven voor elke oude groot 2 stuivers of 6 penningen Brabants groot omdat zij niet gehouden zijn het gewinrecht en schrijfrecht te voldoen.
Aleidis dv Nicolaus Scepens.
Arnoldus Scepens voor Maria dv Johannes Vos 3 schillingen 9 oude penningen
Folio 228 recto:
Census pro parte communitatis in Oirschot
Maria relicta et / Arnoldus filius /Willelmus filius/ liberi XI
Arnoldus filius Jacobi filius Arnoldi Multoris pro Jacobo predicto de hereditate Henrici Penninck pridem Johannis filii Henrici Multoris
VI den nov
iidem
Idem pro eodem ex parte Heijlwigis relicte et liberorum Henrici filii Johannis Multoris VI den nov
iidem
Idem pro eodem ex parte Johannis filii Henrici Multoris de hereditate Heijlwigis relicte et liberorum Henrici Multoris III den nov
iidem
Idem pro Elisabeth filia Jacobi filii Rutgheri sBien de Druenen ex parte Jacobi sBien predicti generi Arnoldi Multoris VI den nov
Idem.
Vertaling folio 288 recto:
Cijns voor een deel van de gemeint in Oirschot.
Maria wv en / Arnoldus zoon /Willelmus zoon / 11 kinderen.
Arnoldus zv Jacobus zv Arnoldus Moelner voor Jacobus voornoemd van een erfgoed van Henricus Penninck, eertijds van Johannes zv Henricus Moelner 6 nieuwe penningen}
Dezelfden. Dezelfde voor dezelfde namens Heijlwigis wv en kinderen van Henricus zv Johannes Moelner 6 nieuwe penningen
Dezelfden. Dezelfde voor dezelfde namens Johannes zv Henricus Moelner van een erfgoed van Heijlwigis wv en kinderen van Henricus Moelner 3 nieuwe penningen
Dezelfden. Dezelfde voor Elisabeth dv Jacobus zv Rutgherus sBien de Druenen namens Jacobus sBien voornoemd, schoonzoon van Arnoldus Moelner 6 nieuwe penningen
Idem
Jan Toirkens
Chili, februari 2010
Deze pagina is een onderdeel van geneaknowhow.net